среда, 25 сентября 2013 г.

Ինչ պատահեց արվեստին XX դարի վերջին



Ի՞նչ և ինչու՞ են նկարում ժամանակակից նկարիչները .առեղծված է շատերի համար: Բայց ամենազարմանալին այն է , որ <<թվայինի>>, փերֆորմանսների արմատացման և ընդհանուր ինստալացիայի ներխուժման ժամանակ նույնիսկ նրանց հետաքրքրությունը ավանդական գեղանկարչության հանդեպ չի կորել: Այս նոր ալիքի հարյուրավոր երտասարդ արվեստագետներ տարբեր փորձարկումներ են անում ներկերի , մակերեսների հետ ՝ չվախենալով ստեղծել նկարներ Մատիսից, Բեկոնից և Ռոտկոից հետո և տալիս են նոր ընթերցում ընդունված մոտեցումներին և ժանրերին: Միևնույն ժամանակ նկարների առարկաները դառնում են ավելի անորոշ և անճանաչելի , իսկ գեղանկարչությունը ավելի ու ավելի է նմանվում ֆիլմի՝ ժանրերը և տեխնիկաները խառնվում են իրար:
Բրակ

Գեղանկարչությունը սկսվել է որպես դատարկ տարածության լրացում: Հիմնականում շինության դատարկ պատերին, լոգարանների, ստորգետնյա լաբիրինթոսների, տաճարների պատերին պետք է լինեին պատկերված ինչ-որ բաներ:

16-րդ դարի հոլանդական նատյուրմորտը, ձկան և արծաթե ամանեղենի հետ, կախում էին պատերին ի նշան զբաղեցրած կարգավիճակի և հաջողության, այնպես, ինչպես առաջի մարդիկ նկարում էին պաշտամունքային կենդանիներին հաջողության համար: Գեղանկարչությանը ,կարելի է ասել , բոլոր արվեստներից ամենամաքուրն ու մարդկայինն է:

Սակայն նկարը առում է ավելին քան ուղղակ նկար, երբ հայտնվում է նրան <<սպանողը>>՝ լուսանկարը: 
Դեյվիդ Հոկնի
Այն լուրը, որ արդեն ահրաժեշտ չէ նկարել թագուհուն մի քանի ամիս շարունակ, այլ բավական է ուղղակի կանգնեցնել նրան անշարժ 20 րոպե, ստիպում է նկարիչներին մտածել, թե ինչու են իրենք նկարում: Եվ այդ ժամանակ արվեստագետների մի քանի սերունդների մոտ ձևավորվում է այն գաղափարը, որ արդեն պետք չեն ակադեմիական հաստատությունները և արվեստի ակադեմիայի <<ձևական>> քննությունները: Նկարիչները բացել էին իրենց լայն հանրության առջև և հնարավորություն ստեղծել ցնցել, գերել կամ նաև նյարդայնացնել նրան: Նկարել մարմնավաճառուհու կտրուկ շեշտադրումներով և Եվրոպայի գլխավոր քաղաքի կողմից քննադատված լինելը դարձել էր ավելի կարևոր, քան թե հաճոյանալ արքայական տոհմի առաջնորդին՝ նկարելով նրա պճնված դիմանկարը կարմրաներկով պատված այտերով:

Էգոն Շիլլե

Փոփ արտիստները, ելնելով նրանից, որ իրենց գեղանկարչությունը այնքան էլ նկարչություն չէ, սկսեցին գիտակցաբար կտավի վրա առարկաներ ավելացնել՝ ապուրով տարա, կոմիքսներից հատվածներ ծիծաղելի արտահայտություններով, ջրի ցայտեր լողավազանում հարթ տան ֆոնին և այլն: Չկար ոչ՛ խորություն, ոչ՛ հեռանկար:

Փոփ արտ ( անգլ.pop art,կրճատում  popular art-հայտնի, համահասանելի արվեստ) ուղղությունը առաջացել է 1950-ական թթ-ի սկզբին որպես ընդդիմություն ոչ առարկայական աբստրակցիային: Փոփ արտիստների ոգեշնչման աղբյուր են դառնում փայլուն ամսագրերը, գովազդը, փաթեթավորումը, հեռուստատեսությունը, լուսանկարչությունը: Փոփ արտը վերադարձնում է առարկան դեպի արվեստ:
Ռոգեր Հիլթոն
 20-րդ դարի կեսերին գեղանկարչության մեջ սկսվում է իսկական խառնաշփոթ: Արտահայտիչ հստակ գծերը արմատական մոդեռնիստների մոտ անվերադարձ անհետանում են: Գեղանկարչությունը դառնում է հեղհեղուկ, իսկ կտավները պատրաստ են տարածվել, թվում է, թե եթե շրջվեն և կրկին պտտվեն այն այլ տեսք կունենա:

Անրի Մատիս
Գեղանկարչությունը ընդհանրապես դադարում է բաժանվել ժանրերի՝ հասարակ պատմությունները նատյուրմորտի մասին, դիմանկարները և ինտերիերը թվում են ոչ այնպիսին, ինչպիսին Մատիսի կամ Սեզանի և ավելին ինչպես Վերմերի կամ Ռուբենսի մոտ էին: Մարդու աչքը կառչում է չմշակված, ոչ հստակ եզրերին, որոնք տալիս են ազդանշան ակնթարթային ճանաչման համար.այո դա նկարված է այստեղ և հիմա և հարյուր տարի առաջ պատկերացնել այդպիսի վազ մրգերով լեցուն և այդպիսի դեմք բոլորովին անհնար էր:

Ուիլիամ Սքոտ
Ժամանակակից գեղանկարչության մեջ առարկան բոլորովին պարտադիր չէ, որ պետք է սկսվի և ավաևտվի կտավի վրա, այն կարող է գոյություն ուենալ առանց աստվերի և հստակ ընդգծման ու ընդհանրապես չի դնում նպատակ հիշեցնել որևէ առարկա կամ հետքել այն կանոնը, թե ինչպես պետք է նկարվեն առարկաները: Ժամանակ առ ժամանակ այն այնքան խուսափողական է դառնում, որ նրա մասին կռահել կարելի է միայն ներքևի գրությունից: Առարկա առանց ֆունկցիայի (գործողության), բայց համատեքստում, հավանաբար այսպիսին կլիներ <<այստեղ և հիմա>> գեղանկարչության ընդհանուր նկարագիրը:

  Ռիչարդ ֆիլիպս
Ժամանակաից արվեստի մեջ մարդու զգացմունքները պարտադիր չէ, որ արտահայտվեն դեմքի և մարմնի սահմաններում, ինչպես մեզ են նայում մկանուտ տզամարդիկ Մաշկովի կտավներից կամ Ֆրիիդան միաձուլված հոնքերով: Ի՞նչ է այսօր նկարում նկարիչը, երբ պատկերում է մարդուն: Առաջին հերթին նրա մարդկայնությունը, ինչ-որ կենդանություն և խուսափողականություն, ինչը բնորոշ է միայն այն էակներին, որոնք կարողանում են շնչել: Ժեստերի ուղղությունները, մարմնի կիսաշրջադարձերը, դիրքերի շեշտադրումները, տաքարյուն մաշկի տոները, հագուստի դետալները և դիմանկարի անավարտվածությունը գրեթե միշտ դառնում են ոչ մայն արտահայտչամիջոցներ, այլև որակի նշան:


Կարին Մամմա Անդեսսոն
Ժանրային տեսարանները ինչպես նաև պատմողական և թաթերական սառեցված պատկերները ժամանակակից գեղանկարչությունից անհետացել են գրեթե ամենաշուտը: Իրավիճակը գեղանկարչության մեջ հիմա պայմանականն է, մինիմում կենդանություն մեռածի մեջ: Թվացյալի սահմանները և միաձուլումը կլանման հետ նկարիչներին գրավում է այժմ ամենաշատը, քանի որ ամորֆ բնույթը և թափանցիկությունը մեր գրեթե նոր և առավել հետաքրքիր առանձնահատկությունն է:

Էդվարդ Հոպպեր
Իսկ բնությունը ժամանակակից նկարիչների համար ոչ Աստծո տաճար է, ոչ արհեստանոց, ոչ դեկորացիաներ և ոչ էլ հովվերգություն: Երկրագնդի վրա, որտեղ ապրում են գրեթե 7 միլիարդ մարդ, բնությունը և շրջակա միջավայրը համընդհանուր ուտոպիա է, որտեղ եղել են կամ ընկնում են բոլորը: Այն անսահման է և անվերջ, արտահայտվում է մեկ դաշտերի տեսքով, մեկ մանրուքների մեջ՝ մանկական հարթ նկարներում, որտեղ ֆոնը և հերոսը գոյություն չունեն առանց մեկը մյուսի: Բնությունը հսկա մարդ է առանց աչքի և քթի, խեղդված միասնության և անժամանակության մեջ:


Նաիրա Աբրահամյան