Սուրբ Կոնստանցիայի դամբարանը /IV դար/

Հռոմի ճարտարապետությունը ներկայացնող շատ աղբյուրներում `Հռոմեական շքեղ կոթողների ֆոնի ներքո, ուշադրության կենտրոնից դուրս է մնում մի փոքրիկ և գողտրիկ, բայց շատ յուրահատուկ շինություն` Սուրբ Կոնստանցիայի դամբարանը:

 Շինությանը հասնելը բավականին հեշտ է, Թերմինի կայարանից ընդամենը  մի քիչ հեռու:

Սուրբ Կոնստանցիայի դամբարանը կառուցվել է 4-րդ դարում, իր անտիկ նախնիների օրինակի հիմքի վրա, առաջին հերթին` Պանթեոնի, Օգոստոսի և Ադրիանայի դամբարանների: Դամբարանի ինտերիերը կոմպոզիցիոն ձևով  բաղկացած է երկու սյունաշարային օղակներից: Ներկայումս դամբարանը Սան-Ֆուորի-լե-Մուր համալիրի մի մասնիկն է, բայց նախկինում այն մի մեծ բազիլիկի կազմի մեջ էր մտնում, որը կառուցվել է 337-361 թվականներին, Կոնստանդին Մեծ  կայսեր դստեր` Կոնստանցիայի պատվերով:

Կոնստանցիայի  հայրը` Կոնստանդինը Սուրբ Ելենայի (ում շնորհիվ քրիստոնեությունը մեծ տարածում ստացավ Հռոմում)որդին էր:Նա հայտնի է, որպես քրիստոնյա կայսր, առաջիններից ով մկրտվեց: Բայց այն վարկածը,, որ Կոնստանդինը  հրամայել էր սպանել սեփական որդուն և կնոջը, ոչ միշտ է հիշատակվում:

Հետաքրքիր է, թե ինչ անուններ է տվել կայսրը Ֆաուստայի հետ ամուսնությունից ծնված  իր երեխաներին`Կոնստանցիա` դստերը, Կոնստանտին II, Կոնստանցիյ  II և Կոնստանտ I որդիներին: Ժամանակակիցների բնորոշմամբ, դուստրը առանձնապես  տաղանդավոր և բարեպաշտ չէր: Պատմիչ Արմիան Մարցելլին նրան անվանել է «շրջազգեստով Մեգերա»  (հունական դիցաբանության մեջ դաժանության և վրեժի աստվածուհին), հայտարարելով, որ Կոնստանցիան իր ամուսնուց` Գալլից պակաս արյունարբու չէր:  Եկեղեցականները, ուշադրություն չդարձնելով պատմիչի բնորոշումներին, Կոնստանցիային դասեցին  սրբերի շարքը:

Ահա թե ինչ է գրում  հերոսուհու մասին Պավել Մուրատովը. «Կոնստանցիան, թեև դասվում է սրբերի շարքը, այնուամենայնիվ, շատ հեռու էր հռոմեացի բարեպաշտ և առաքինի կնոջ կերպարից: Ավելի շուտ նա այն կանանցից էր, ով իր ցանկությունների և շահասիրության պատճառով բավական վնաս հասցրեց Բյուզանդիային»:

Ըստ  ավանդության, աղոթելով իր սիրելի Սուրբ Ագնեսսային, Կոնստանցիան բուժվում է ծանր հիվանդությունից: Հենց այդ կապակցությամբ էլ, Սուրբ Ագնեսսայի դամբարանի մոտակայքում կառուցվում է Կոնստանդինի բազիլիկան: Ցավոք, բացի Կոնստանցիայի դամբարանից, շինության մնացած հատվածները մեզ չնչին ավերակնորով են հասել:

Դամբարանը ունի կլոր հատակագիծ  և ռոտոնդա է (երբ գմբեթը սյունաշարով առանձնացված է պատերից): Կենտրոնում գտնվում է գույնզգույն մարմարից  խորանը:

Գմբեթի տրամագիծը` 22,5 մետր է, ժամանակին այն ծածկված էր հիասքանչ խճանկարով, իսկ պատերը ծածկված էին մարմարով: Ցավոք 1620 թվականին դրանք վերջնականապես վերացան, որմնանկարները նույնպես: Բայց միևնույն է շինությունը ունի դիտորդին զարմացնելու շատ ու շատ կողմեր:

Շատ լավ է պահպանվել կենտրոնական սրահի մուտքի մոտ գտնվող խճանկարը:

Քրիստոսի դիմանկարը արված է մի շրջանակի մեջ, որտեղ նա ասես Դիոնիսոսը լինի, շրջապատված է խաղողի որթերով և թռչուններով: Աջ կողմում պատկերված են մարդիկ, ովքեր ոտքերով կանգնած են խաղողի կույտի վրա, և ինչպես ընդունված էր հնում, պարելով գինի են  պատրաստում`  համատեղելով ծիսակատարությունը աշխատանքի հետ:

Շինության սրահներից մեկում մի ժամանակ գտնվում էր Կոնստանցիայի սարկոֆագը:  XVIII վերջին այն տեղափոխեցին Վատիկանի թանգարան և փոխարենը դրեցին գիպսե կրկնօրինակը:

Ինչպես մյուս Քրիստոնեական շինություններում, այստեղ նույնպես հավաքվում են հավատացյալները և կատարվում են ծիսական արարողություններ:

Նյութը պատրաստեց Անետ Ռիդլը