1891-ին մեկնել է արտասահման, երեք տարի սովորել Բեռլինի գեղարվեստների ակադեմիայում` աշակերտելով ժամանակի հայտնի նկարիչներից Բրախտիին և նորվեգացի ծովանկարիչ Հանս Գյուտեին։ Արդյունքում պրոֆեսոր Գյուտեն ասել է. <<Այլևս ոչինչ չունեմ քեզ սովորեցնելու>>:
Ուսման ընթացքը ավարտելուց հետո մնացել է Գերմանիայում։ 1894-ին Ղրիմում կատարելագործվել Հ. Այվազովսկու արվեստանոցում, ուսումնասիրել ծովի պատկերման նրա մեթոդը։ Ճանապարհորդել է բազմաթիվ երկրներով` Եգիպտոս, Ֆրանսիա, Բելգիա, Կովկաս և այլն, ամենուր գտնելով առատ նյութ իր վրձնի համար։ Մասնակցել է մի շարք ցուցահանդեսների։ Նրա նկարները գնվել են աշխարհի շատ թանգարանների կողմից, տպագրվել եվրոպական, մասնավորապես գերմանական մամուլում, արժանացել ջերմ գնահատման։ Բեռլինի, Մյունխենի, Համբուրգի, հետագայում Փարիզի և այլ քաղաքների տարեկան ցուցահանդեսներում միշտ գրավել է պատվավոր տեղ, քանիցս արժանացել մրցանակների։ 1904թ. Նա դարձավ Բեռլինի արվեստագետների միության գործուն անդամ: 12 հոգուց բաղկացած այդ խորհրդի անդամ լինելը ապացույց էր նրա տաղանդի ճանաչման: Խորհրդի պատվավոր նախագահը կայսր Վիլհելմ II-ն էր, որը հիացած էր հայ երիտասարդ ու տաղանդավոր նկարչի արվեստով: 1907 թվականի մայիսի 15-ին Մախոխյանը 12 աշխատանքով մասնակցում է Բեռլինում կազմակերպած <<Գերմանական ցամաքային և ծովային բանակի ու գաղթավայրերի ցուցահանդեսին>>: Հեղինակավոր այդ միջոցառմանը ներկա են գտնվում կայսերական ընտանիքի անդամները, պետական նախարարներ և բարձրաստիճան պաշտոնյաններ: Մախոխյանի ներկայացրած աշխատանքները հիմնականում եղել են ծովային տեսարաններ: Ա յցելուների ուշադրությունը առանձնապես գրավել է <<Փոթորիկ Սևաստոպոլի մոտ>> կտավը:
Մախոխյանը դառնում է Բեռլինի տարեկան մեծ ցուցահանդեսի աշխատանքներն ընդունող հանձնաժողովի անդամ: Այդ հեղինակությունն ու ճանաչումն էր տաղանդավոր արվեստագետին իրավունք վերապահել Բեռլինի իր շքեղ ու լայնարձակ արվեստանոցում բացանելու նկարչության ուսուցման ստուդիա, նույնիսկ երկուսը, որտեղ հաճախում էին ընդունակություններով օժտված գերմանացի երիտասարդ նկարիչներ: 1915թ. հայկական կոտորածներից ու հարազատների ջարդից ազդվելով ստեղծել է <<Հայաստանի հեծեծանքը>> սիմֆոնիան, որը բավականին բարձր է գնահատվում արտասահմանումէ հնչելով տարբեր բեմերից: Այն առաջին անգամ հնչեց 1918 թվականի հունվարի 13-ին Մոնտե Կառլոյում: Վ.Մախոխյանի ստեղծագործական կյանքում երևութային նշանակություն ունեցավ նրա մասնակցությունը Փարիզի 1921թ. Սալոնին երկու աշխատանքներով` <<Ալեկոծություն Քատեկատում>> և <<Ռուսական տափաստաններ>>:
Վարդան Մախոխյանը մի նկար է նվիրում` ի նպաստ Ֆրանսիայի հարավարևմտյան նահանգների ջրհեղեղից տուժածների: Աճուրդի հանված այդ նկարը վաճառվել է 7000 ֆրանկով: 1922-ին Մախոխյանը երկրորդ անգամ է մասնակցում Փարիզի Սալոնին` ներակայացնելով միայն մեկ աշխատանք` <<Ալիքը>>: 1923-ին նույն Սալոնին ներկայացնում է <<Մոնակոն>>: Վերջին անգամ <<Սալոնին>> մասնակցում է 1927 թվականին` նեկայացնելով <<Ալիք>> թեմայի մեկ այլ տարբերակ:
1925-ին Լատինական Ամերիկայի երկրների միջազգային ցուցահանդեսում ստացել է ոսկե մեդալ։ 1925թ. մայիսին Փարիզի <<Ալլար>> նկարչական պատկերասրահում բացվում է Վարդան Մախոխյանի անհատական ցուցահանդեսը: Ներկայացված էր 91 աշխատանք, որոնց թվում ծովանկարներից զատ կային նաև ցամաքային, հատկապես ձմեռային բնանկարներ: Մախոխյանը նվաճեց փարիզցիների համակրանքը: Ցուցահանդեսից հետո, ի նշան նրա բարձր արվեստի գնահատման և համաֆրանսիական մշակույթին բերած նպաստի, ֆրանսիական կառավարությունը Մախոխյանին արժանացրեց բարձր գնահատականի` <<Պատվո լեգեոն>> շքանշանի: Ընդհանրապես, 1920-ական թվականները ներառյալ 1930-ականների սկիզբը, Մախոխյանի ստեղծագործությունների հաճախակի ցուցադրման շրջանն էր: Նա ցուցադրվում է Թուլուզի լատինական երկրների արվեստագետների համաշխարհային ցուցահանդեսում, որտեղ և արժանանում է ոսկե մեդալի:
Փարիզյան թերթերը մեծ հիացմունքով են խոսել այդ ցուցահանդեսի մասին։ Բարձր են գնահատել «<<Մայրամուտը Սև ծովի վրա>>, <<Ձմեռը Կովկասում>>, <<Տրապիզոնի վանքը>>, <<Ալիքը>> ,<<Սարակինոսների աշտարակը>>, <<Նավաբեկության մնացորդները>>, <<Ոսկեզօծ ծովը>>, <<Ամպրոպը>> «<<Ձկնորսները լուսնկա գիշերով>> և այլ գործեր: Մախոխյանի անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Կահիրեում և Ալեքսանդրիայում (1904), Մյունխենում, Դյուսելդորֆում և Բեոլինում (1907), Լոնդոնում (1914), Փարիզում (1925), Մարսելում (1923), Նիցցայում (1932, 1936), մասնակցել է նաև «Անի» արվեստագետների խմբակցության ցուցահանդեսներին (1927-30-ին)։ Իր կյանքի վերջի կարևոր իրադարձություններից մեկը 1936թ. սկզբներին Նիցցայում բացված անհատական ցուցահանդեսն էր, որտեղ ներկայացված էր 48 աշխատանք: Հանճարեղ ծովանկարիչն իր մահկանացուն կնքում է 1937թ. փետրվարի 11-ին Նիցցայում:
Աշխատելով ինչպես բացօթյա պայմաններում, այնպես էլ արվեստանոցում, Մախոխյանը, այնուամենայնիվ, նախապատվությունը տվել է բացօթյա մեթոդին: Բայց նրա բնանկարները դժվար է համեմատել իմպրեսիոնիստների կամ այլ ծովանկարիչների բնապատկերների հետԴրանք ավելի շուտ հիշեցնում են ռոմանտիկների, ինչպես նաև եվրոպական նոր կերպարվեստում ռեալիզմի հիմնադիր Գ. Կուրբեի ծովանկարները: Ծովի տարերքը նրա գործերում ներկայացված է պլաստիկական շեշտադրումներով և շոշափելի-ծավալային տպավորություն է թողնում: Առանձին գործերում, հատկապես գիշերային ծովանկարներում /<<Լուսնի ծագումը>>, <<Լուսնյակ գիշեր>>, <<Ծովի վերջալույսին>>/ Մախոխյանին հաջողվել է արտահայտել ռոմանտիկներին բնորոշ հուզականությունը: Միանգամայն այլ` խորհրդավոր- առեղծվածային տպավորություն է թողնում <<Այցելություն ճգնավորին>> այլաբանական պատկերը, որի լուռ <<մեռելային տրամադրությունը>> առիթ է տալիս այս աշխատանքը զուգադրել շվեյցարիացի վարպետ, բնապաշտների տեսողությամբ, սիմվոլիստների ընկալմամբ և ռոմանտիկների երևակայությամբ օժտված Առնոլդ Բյոլկինի <<Մեռելների կղզին>> հռչակավոր կտավի հետ:
Մախոխյանն ընդունում էր հավերժության խորհրդապաշտական գաղափարը: Պատահական չէ, որ նրա կտավներում բացակայում են կենցաղային մանրուքները, ավելին` նույնիսկ մահականացու մարդ արարածը: Այդ մտայնությամբ պետք է բացատրել սիմվոլիզմին հատուկ միստիկայի, ալեգորիաների, սիրո, մահվան, տառապանքի, սպասումի ու ճակատագրի խոհական զգացումները Մախոխյան արվեստագետի մոտ: Դրանով պետք է բացատրել Մախոխյանի մի շարք կտավներում արտաքուստ պարզ ու հասարակ թվացող տեսարանների խորքում թաքնված խորհրդավորի և հավերժականի տպավորությունը:
Գոհար Նավասարդյան
ԵԳՊԱ արվեստաբանության բաժին 3-րդ կուրս
ԵԳՊԱ արվեստաբանության բաժին 3-րդ կուրս
Комментариев нет:
Отправить комментарий