Աստծո գիրքը.Խորխե Լուիս Բորխես

Իմ զնդանի կիսագունդը մեջտեղից կիսում է բարձր մի պատ, որ այնուամենայնիվ չի հասնում գմբեթին: Պատի մի կողմում գտվում եմ ես՝ Տսինականս, կախարդը Կախոլամա բուրգի, որ այրել է Պեդրո դե Ալվարադոն: Մյուս կողմից հովազն է, որ հստակ, անտեսանելի քայլերով չափում է իր վանդակի տարածությունն ու ժամանակը: Մեջտեղի պատի մեջ, հատակի մոտ, լայն պատուհան կա՝ փակված ճաղերով: Օրվա այն ժամին, երբ ստվերներ չկան (կեսօրին) վերևում անցք է բացվում, և բանտապահը, որ դարձել է անդեմ, վերևից պարանով  իջեցնում է մեզ ջուր և միս: Այդ ժամանակ խավարի մեջ մտնում է լույս, և ես կարող եմ տեսնել հովազին:
Բուրգն այրելուց առաջ մարդիկ, որ իջել էին բարձր ձիերից, տանջում էին ինձ շիկացած երկաթով, ստիպում, որ ասեմ, որտեղ է գտնվում գանձարանը: Իմ աչքի առաջ տապալվեց Աստծո արձանը, բայց Աստված չթողեց ինձ և օգնեց, որ դիմանամ կտտանքներին և լռեմ: Ինձ մտրակում էին, ծեծում, կոտրում ոսկորներս, իսկ հետո ես արթնացա այս զնդանում, որտեղից էլ կենդանի դուրս չեմ գա:
Ես հասկանում էի, որ անհրաժեշտ է ինչ-որ բան անել: Եվ խավարի մեջ պառկած՝ ես մտովի կենդանացնում էի այն ամենը, ինչ գիտեի մի ժամանակ: Այդպես ես կարողացա փախուստի մատնել տարիները և կրկին դառնալ տիրակալն այն ամենի, ինչ ինձ էր պատկանում: Եվ մի գիշեր ես զգացի, որ մոտենում եմ մի թանկագին հիշողությանը. այդպես թափառականը, ով դեռ չի տեսել ծովը, արդեն զգում է նրա ծփանքն իր արյան մեջ: Մի քանի ժամ հետո հիշողությունը պարզվեց: Դա մի առասպել էր Աստծո մասին:
Կանխատեսելով, որ ժամանակի եզրին շատ դժբախտություն պիտի լինի, Աստված առաջին իսկ օրը գծեց մի կախարդական բանաձև, որով կարելի կլիներ կանխել այդ սարսափը: Բայց այնպես գծեց, որ այն հասնի ամենահեռու սերունդներին և որ ոչ մի պատահականություն չարողանա այն խեղաթյուրել: Ոչ ոք չգիտի, որտեղ և ինչ նշանագրերով է Նա գծել այն, բայց մենք չենք կասկածում, որ այն գաղտնի պահվում է ինչ-որ տեղ, և որ կգա ժամանակը, ու ընտրյալը կկարողանա կարդալ այն:
Այդժամ ես մտածեցի, որ մենք, ինչպես միշտ, գտնվում ենք ժամանակի եզրին և որ իմ ճակատագիրը՝ Աստծո վերջին սպասավորի ճակատագիրը, գուցե հենց այդ գիրը վերծանելն է: Այն հանգամանքը, որ ես զնդանում էի, ոչ մի նշանակություն չուներ: Շատ հնարավոր է, որ ես հազար անգամ տեսել եմ այդ գիրը Կախոլամայում, բայց չեմ կարողացել հասկանալ այն:
Ամբողջ աշխարհում կան հազարավոր խորհրդանիշներ՝ անմահ և հավերժ: Նրանցից յուրաքանչյուրը կարող է լինել որոնելի գիրը: Աստծո խոսքը կարող է լինել սար, կամ գետ, կամ կայսրություն, կամ աստղաբույլ: Բայց սարերը ժամանակի ընթացքում փոշի են դառնում, գետերը փոխում են հունը, կայսրությունները տապալվում են ճգնաժամերի և աղետների հետևանքով, և աստղերի նախշը նույնը չի մնում: Նույնիսկ երկրի կամարը փոխվում է: Սարն ու աստղը նույնպես անձ են, իսկ անձը հայտնվում է և անհետանում: Այդ ժամանակ ես սկսեցի փնտրել մի բան, որ ավելի կայուն կլիներ: Եվ ես հիշեցի, որ Աստծո խորհրդանիշներից մեկը հովազն էր:
Եվ երկյուղած հիացմունքը պատեց իմ հոգին: Ես պատկերացրեցի աշխարհի առաջին առավոտը, պատկերացրեցի իմ Աստծուն, Ով իր պատգամն էր գծում հովազների կենդանի մաշկին: Հովազներն անվերջ բազմանալու են քարանձավներում, թավուտում և կղզիներում, որ պատգամը հասնի վերջին մարդկանց:
Իմ կողքին հովազ կար: Եվ այս հարևանության մեջ ես տեսա իմ ենթադրության ապացույցը, Աստծո գաղտնի ողորմածությունը:
Երկար տարիներ անցկացրի ես, ուսումնասիրելով հովազի բծերի ձևն ու դասավորվածությունը: Ամեն կույր օր լույսի մի ակնթարթ էր պարգևում ինձ, և ես դրոշմում էի հիշողությանս մեջ սև գրերը կարմիր մաշկին:
Բազմիցս ես բղավում էի, դիմելով պատերին, որ այդ գիրը վերծանել հնարավոր չէ: Եվ կամաց-կամաց մասնավոր հանելուկը սկսեց ավելի քիչ տանջել ինձ, քան ընդհանուր գաղտնիքը. ո՞րն է Աստծո գծագրած պատգամի էությունը:
«Այդ ի՞նչ  պատգամ է, - հարցնում էի ես ինքս ինձ, - որ կարող է իր մեջ պարունակել համընդհանուր ճշմարտություն»: Եվ եկա այն եզրակացության, որ նույնիսկ մարդկային լեզուներում չկա մի նախադասություն, որ չարտացոլեր ողջ տիեզերքը: Ասել «վագր», նշանակում է հիշել բոլոր վագրերին, որ ծնել են նրան, բոլոր եղջերուների, ում նա հոշոտել էր, հիշել խոտը, որով սնվում էին եղջերուները, և հողը, որից ծնվել էր խոտը, և երկինքը, որ ստեղծել էր երկիրը:
«Աստված, - մտածում էի ես, - պետք է ընդամենը մի բառ ասեր, որ իր մեջ պարունակեր ողջ լինելիությունը: Նրա արտաբերած յուրաքանչյուր հնչյուն չի կարող պակաս նշանավոր լինել, քան ամբողջ տիեզերքը»:
Աստիճանաբար մարդը ստանում է իր ճակատագրի տեսքը, ձուլվում է իր հանգամանքներին: Ես գուշակ էի, վրիժառու, Աստծո սպասավոր, բայց ամենից առաջ ես բանտարկյալ էի: Երազների լաբիրինթոսից ես վերադարձա զնդան, ինչպես վերադառնում են տուն: Ես օրհնեցի խոնավ զնդանը, օրհնեցի հովազին, օրհնեցի լուսավոր անցքը գմբեթում, օրհնեցի իմ զառամյալ մարմինը, օրհնեցի խավարն ու քարը:
Այդժամ կատարվեց մի բան, որ ես երբեք չեմ մոռանա, բայց չեմ կարողանա բառերով ասել: Կատարվեց իմ ձուլումը աստվածության հետ և տիեզերքի հետ (եթե իհարկե այդ երկու բառերը չեն նշանակում միևնույն հասկացությունը): Հիացումը չի կարելի պատմել. մեկը կարող է տեսնել Աստծուն լույսի շողի մեջ, մյուսը՝ թրի, երրորդը՝ վարդի օղակաձև թերթերի:
Ո՜վ իմացության ցնծանք, դու ավելին ես, քան երևակայության և զգացմունքի ուրախությունը: Ես տեսել եմ տիեզերքը և ներթափանցել տիեզերքի ամենագաղտնի մտքերի մեջ: Ես տեսել եմ ժամանակի սկիզբը, որի մասին խոսվում է Լուսյի Գրքում: Տեսել եմ ջրից բարձացող սարերը, տեսել եմ առաջին մարդկանց: Տեսել եմ անդեմ Աստծուն և անհամար գործերը, որ միավորվում էին օրհնության մեջ: Եվ հասկանալով ամենը՝ հասկացա և հովազի մորթուն գծված գրի իմաստը:
Դա մի արտահայտություն էր 14 բառից: Բավական էր ասել այն, և ես կդառնայի ամենակարող: Եվ կանհետանար այս քարե զնդանը: Եվ ցերեկը կներխուժեր իմ գիշերվա մեջ: Եվ իմ երիտասարդությունը կվերադառնար: Եվ հովազը կհոշոտեր Ալվարդոյին: Եվ կհառներ մոխրից բուրգը: Եվ կհառներ կայսրությունը: Քառասուն վանկ, տասնչորս բառ, և ես՝ Տսինականս, կիշխեմ այն հողին, որ մի ժամանակ Մոկտեսումայի կայսրությունն էր: Բայց ես գիտեմ, որ երբեք չեմ ասի այդ բառերը, քանզի այդժամ ես կմոռանամ Տսինականին:
Եվ թող մեռնի ինձ հետ այդ գաղտնիքը՝ գծված հովազների մաշկին: Ով տեսել է տիեզերքը, ով իմացել է տիեզերքի գաղտնի միտքը, նա չի կարող մտածել մարդու մասին, նրա խղճուկ ուրախությունների և դժբախոտությունների մասին, նույնիսկ եթե նա է այդ մարդը: Եթե նա եղել է այդ մարդը: Ահա ինչու ես երբեք չեմ ասի այդ տասնչորս բառը, ահա ինչու եմ ես սպանում օրերս այս խավարում:

աղբյուրը`  http://sona-arsenyan.blogspot.com