![]() |
Վառենիկ Աննա |
Art brut (կոպիտ արվեստ, չմշակված, անսահմանափակ արվեստ) տերմինը մտցրել է ֆրանսիացի նկարիչ Ժան Դյուբյուֆեն, որպեսզի
բնորոշի իր հավաքած նկարները, պատկերները և քանդակները, որոնք ստեղծվել են ոչ պրոֆեսիոնալ
նկարիչների կողմից, ովքեր հանդիսանում էին հոգեկան հիվանդներ, հաշմանդամներ, բանտարկյանլներ,
միայնակներ և այլն: Որպես համարժեք անգլալեզու գրականության մեջ օգտագործվում է աութսայդերների
արվեստ տերմինը (կողմնակի անձանց, օտարների կողմից ստեղծված արվեստ):
Այս
արվեստը դուրս է
գալիս առողջ մտածելակերպի
սահմաններից, ունակ է ապշեցնել,
զարմացնել
ինչպես արվեստաբաններին, այնպես
էլ հասարակ, ոչ մասնագետ մարդկանց: Շատ հաճախ
այն
մտածված չէ, պատահականության արդյունք է: Տձև
խողովակներ ավտոտնակների
վրա,
ցեմենտից և անվադողերից հսկայական խրտվիլակներ… այս
ամենը art
brut է,
<<կոպիտ արվեստ>>:
Անկայուն նյարդային համակարգով մարդկանց հասարակությանը միշտ փորձել է մեկուսացնել: Նրանց տեղավորում էին այսպես կոչված <<դեղին տներ>>, իզոլացված առանձնատներ: Մինչդեռ, հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրներ են ունեցել նաև Նիցշեն, Վան Գոգը, Վռուբելը, Դոստոևսկին … բայց նրանք հանդիսանում են համաշխարհային մշակույթի գլուխգործոցների հեղինակներ և նրանց ճակատագիրը այլ կերպ է դասավորվել:
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhV1InnIAuHU1x38L-YqPmdL2oqou0tKbNCqnHyhAT5p5rTTCpvF_SHHjQY1y5PfFdxwYFlh4Jop33fc-qgNVhVZLYguxVOcyRPw-660HmpU1wuHa8gKbEe88-cNJrjHou7P6y_Lyc5bYA/s1600/x_fa7b3317.jpg)
Բայց art brut-ը ոչ մի դեպքում մանկական նկարների հավաքածու չէ, ոչ էլ արտ-թերապիայի արդյունք: Չնայած Գերմանիայում գոյություն ունեն կազմակերպություններ, որտեղ ցուցադրվում են հաշմանդամների և հոգեկան հիվանդների աշխատանքներ և նույնիսկ ամենամյա մրցանակների արժանացնում վերջիններիս, բայց այդ ամենը կապ չունի art brut-ի հետ:
Art brut-ի ստեղծագործությանները ինքնահոս են , ինքնավար: Անիմաստ է հարցնել, թե ինչ է ուզեցել ասել նկարիչը, ինչի վրա է հիմնված նրա թեորիան: Ադոլֆ Վյոլֆլինը, ում աշխատանքները այսօր արժեն հազարավոր դոլարներ, տառապում էր ծանր շիզոֆրենիայով: Հասկանալ այն, ինչ տեղի էր ունենում նրա հոգում
հասարակ մարդու համար անհնար էր:
Art
brut-ի
նկարիչների մեջ հանդիպում են մարդիկ տարբեր
նյարդային խանգարումներով
և հոգեբուժարանի հիվանդներ, բայց
ավելի հաճախ նրանք էքսցենտրիկ միայնակներ են, մեկուսացած արտաքին աշխարհից, երբեմն
երեխաներ են, որոնք
տարել են պատերազմական
սարսափները, կորցրել հարազատներին,
ծնողներին: Որպես <<արվեստագետ>> են հանդես գալիս նաև մարդիկ՝ բարդ, ողբերգական ճակատագրով, երբեք ընտանիք չունեցած (Հենրի Դարգեր,
Մարտոն Բարտլետտ): Ողբերգական էր Դարգերի ճակատագիրը,
որը մահացել է 1972թ-ին
Չիկագոյում մենության ու
աղքատության մեջ: Նրա
մահից հետո այն տան
տերը,
որտեղ նա փոքրիկ սենյակ
էր վարձել, հայտնաբերում
է հազարավոր խոշոր ակվառելային և մատիտով արված
նկարներ:
Նա պատկերում էր մտացածին մոլորակների կյանքը` մեր
երկրից մի
քանի հազար անգամ մեծ,
բնակեցված փոքրիկ աղջիկներով և չար զինվորներով,
որոնք դաժան պատերազմներ
էին մղում միմյանց միջև:
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi8gqqefKocMulr_YVMeZGV94xV6NkcoCdnLv2hmnuU2A63mELtiZxydSR6fkUdtFle2zBcL7qY2WSZ8TLaU__iOEre5Lh_Qf1Qd0k1YMbqK8ScyzQz4ogB1YmzArxpD0gJTJt4wo3dlek/s1600/x_f9079592.jpg)
1972թ. քննադատ Ռ. Կարդինալը մշակույթ է ներմուծում <<աութսայդերի արվեստ>> /անգլ.` outside-կողքից/ տերմինը, որը ֆրանսիական արտ բրուտի համարժեքն էր անգլիական իրականությունում: Աութսայդերի արվեստի հայտնի ներկայացուցիչներից են դառնում Ադոլֆ Վելֆլին, Հենրի Դանգերը, Մորտոն Բարտլետտը, Ռոզեմարի Կոչին, Պոլ Համֆրին, Ալեքսանդր Լոբանովը և այլք:
Նյութը պատրաստեց Նաիրա
Աբրահամյան
Комментариев нет:
Отправить комментарий